شادی انسان در برابر عوامل بیرونی و درونی، واکنش های مختلفی مانند شادی، خشم، ترس و اندوه از خود نشان می دهد که به آنها هیجان گفته می شود. این هیجان ها به عوامل پدید آورنده، دیدگاه ها و اندیشه های انسان بستگی کامل دارد که گاه مثبت و گاه منفی است. شادی، حالتی است که بر اثر آن، درد و رنج های روحی در انسان به کمترین حد خود می رسد و سرور باطنی انسان، آشکار و برای مدتی از قید غم ها آزاد می شود. شادی، احساس مثبتی است که در پی خرسندی و پیروزی پدیدار می شود. دکتر مایل آیزنگ، روان شناس شادی می گوید: شادی، عبارت است از مجموع لذت های بدون درد. شادی، آرامش خاطر و رضایت باطن است. شادی، آن کیفیت زندگی است که همه کس آرزوی یافتنش را دارد. شادی و خرسندی، از آرامش خاطر و رضایت باطن حکایت می کند. شهید مرتضی مطهری رحمه الله نیز در این زمینه می فرماید: سرور، حالت خوشی و لذت بخشی است که از علم و اطلاع بر اینکه یکی از اهداف و آرزوها انجام یافته یا انجام خواهد یافت، به انسان دست می دهد و غم و اندوه، حالت ناگوار و دردناکی است که از اطلاع بر انجام نشدن یکی از هدف ها و آرزوها به انسان دست می دهد. شادی، دل ها را به هم نزدیک و شک و بدبینی را از آدمیان دور می کند و توان آنان را برای پرداختن به خیر و نیکی بالا می برد. همچنین سلامت اعضای خانواده را تضمین و به ما کمک می کند تا تصمیم های آگاهانه تری بگیریم. حق تو را از بهر شادی آفرید تا ز تو آرامشی گردد پدید پس در آرامش نمایی زندگی وارهی از مشکلات زندگی حاجی کمال مشک ساز پیام متن: 1. شادی، احساس مثبتی است که از حس خرسندی و پیروزی به دست می آید. 2. شادمانی سبب آرامش، نزدیک دل ها و رفع ترس و بدگمانی می شود و به سلامت فرد و جامعه کمک می کند. ضرورت شادی در زندگی شادی، یکی از نیازهای اساسی انسان در زندگی است و عاملی برای رشد و موفقیت آدمی به شمار می آید. سرور و نشاط، تأثیر بسزایی در افزایش توانایی و فعالیت سالم دارد و ضرورتی است که به زندگی فرد معنا می دهد. بهار طرب انگیز با آبشارهای زیبا و گل های رنگارنگ، طلوع خورشید فروزان، پرندگان قشنگ و نغمه خوانی آنها، باران لطیف، رویش گیاهان و بسیاری دیگر از پدیده های جهان برای انسان شادی آور و سرور آفرین است. آدمی در پرتو شادی توفیق می یابد خویشتن را بر مبنای اصولی راستین به پیش برد و به قله های پیشرفت و تعالی دست یابد و نقش سازنده خود را در زمینه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در اجتماع ایفا کند. دین اسلام چون دین فطرت است، به تمام نیازهای طبیعی و فطری انسان توجه دارد و پیروان خود را به شادی های مثبت و سازنده دعوت می کند. همچنین پرداختن به شادی با رعایت حدود آن، برای تجدید نشاط درونی و کاستن از یک نواختی زندگی مؤثر است. حضرت علی علیه السلام می فرماید: اِنَّ هذِهِ القُلُوبَ تَمُلُّ کَالأبدانِ فابتَغوا لَها طرائِفَ الحِکْمة. این دل ها همانند بدن ها، خسته و افسرده می شوند و به استراحت نیاز دارند. در این حال، نکته های زیبا و نشاط انگیز برای آنها انتخاب کنید. در روایتی دیگر می فرماید: بر مؤمن لازم است شبانه روزش را به سه قسمت تقسیم کند: قسمتی را برای راز و نیاز با خدا؛ قسمتی را برای امرار معاش و تأمین زندگی و قسمتی را نیز برای بهره برداری از لذت های حلال و نیکو. از امام رضا علیه السلام نیز نقل می شود: اوقات فراغت خود را به چهار بخش تقسیم کنید: بخشی را برای عبادت؛ بخشی را برای کار و فعالیت برای تأمین زندگی؛ بخشی را برای معاشرت و مصاحبت با برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیب هایتان واقف سازند و بخشی را به تفریحات و لذت های خود اختصاص دهید و از وقت هایی که به تفریح و شادی می گذرانید، نیرو و توان انجام دادن دیگر وظایف خود را تأمین کنید. پیام متن: 1. ضرورت شادی در زندگی، به عنوان یک نیاز اساسی برای انسان. 2. توجه دین اسلام به رعایت کردن نشاط در زندگی، به عنوان یک نیاز. 3. تقسیم اوقات فراغت، به امور مهم و اختصاص بخشی از آن، به لذت ها و شادی های حلال. جایگاه شادی در قرآن شادی، جایگاه ویژه ای در قرآن دارد و خداوند به گونه های مختلف، آن را تأیید و به آن توجه کرده است. البته نه به شادی های بیهوده و حرام، بلکه شادی های برخاسته از رعایت اهداف الهی و انسانی. ازاین رو، آیات قرآن درباره شادی دو دسته اند: در دسته ای از آیات، مؤمنان به شادی دعوت شده اند، مانند: قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ. ای رسول خدا! به خلق بگو که شما باید تنها به فضل و رحمت خدا شادمان شوید (و به نزول قرآن مسرور باشید) که آن، بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود می اندوزید. بنابراین آیه، مردم باید همواره به فضل پروردگار و به رحمت بی پایان او و به این کتاب بزرگ الهی که جامع همه نعمت هاست، خشنود شوند، نه به جمع کردن ثروت ها و بزرگی مقام ها و فزونی قوم و قبیله. اطاعت از خداوند نیز سبب شادی انسان مؤمن می شود، چنان که حضرت علی علیه السلام می فرماید: سُرورُ المؤمِنِ بطاعَةِ رَبِّهِ و حُزنُهُ علی ذَنبِهِ. شادی مؤمن، به طاعت پروردگارش و حزنش بر گناه و عصیان است. از سوی دیگر، در دسته ای از آیات الهی، شادی های بیهوده، بی هدف و ضدارزش نکوهش می شود. بنابراین، شادی ها باید بر اساس ارزش ها و اهداف مقدس باشد، چنان که خداوند در قرآن کریم در داستان قارون که فردی خودخواه و مغرور بود و شادی های مستانه داشت، از زبان قومش می فرماید: إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ إِنَّ اللّهَ لا یُحِبُّ الْفَرِحینَ. (قصص: 76) به خاطر بیاور هنگامی که قوم قارون به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند، شادی کنندگان مغرور را دوست ندارد. پیام متن: 1. ارزشمندی شادهای هم جهت با اهداف الهی. 2. سفارش پروردگار به شادمانی حقیقی و برتر یعنی شادمان بودن به فضل و رحمت او. شادی های ظاهری و حقیقی بخشی از شادی ها «ظاهری و سطحی» است، مانند شادی هایی که از سر غفلت و هوسرانی، تکبر و استهزای دیگران، به انسان دست می دهد. این نوع شادی ها در اسلام «لهو و لعب» تعبیر می شود که پایان آن، جز اندوه و افسردگی نخواهد بود. بخشی دیگر از شادی ها «حقیقی و واقعی» است که ممکن است حتی در ظاهر، خنده ای دیده نشود، حال آنکه فرد در اعماق جان خود احساس رضایت و آرامش می کند، مانند: نجات دادن غریق، نجات یک طفل از خطر آتش سوزی، ایثار در حق مسکین و دردمند، عیادت بیمار بی پناه، رسیدگی به داد مظلوم، احسان به والدین و گذشت و عفو در حق دیگران. پیام متن: 1. در اسلام، شادی هایی که از روی هوسرانی است، نکوهش می شود. 2. شادی های حقیقی، پایدار و بادوام است و سلامت را حفظ می کند. معیارهای غم و شادی نوع غم و شادی هر فرد، بستگی به چگونگی شخصیت و نگرش او دارد. از غم ها و شادی های هر فرد، به میزان رشد فکری و بزرگی همت و عظمت روح او می توان پی برد. خوشحالی شخصی به عفو و گذشت است و دیگری به انتقام. یکی در صورتی که گناهی مرتکب شود، غمگین می شود و دیگری با از دست دادن سرمایه ای ناچیز. در نظام ارزشی اسلام، هر چیزی زمانی مطلوب است که در مسیر کمال و سعادت انسان باشد و پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام همواره می کوشیدند به شادی های مردم جهت و هدف بدهند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روزی که از مکه به مدینه هجرت کرد، متوجه شد که مردم مدینه همه ساله دو روز را عید می گرفتند و به تفریح و جشن می پرداختند. پیامبر پرسید: این دو روز چه ویژگی و مناسبتی دارد؟ گفتند: ما در دوران جاهلیت، این دو روز را این گونه سپری می کردیم. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خدای سبحان بهتر از این دو روز را برای شما آورده و آن، عید فطر و عید قربان است.» از این رهگذر، عید و شادی مؤمن، همان لحظه هایی است که بر شیطان و نفس خود چیره می شود و عزای او آن روزی است که به گناه گرفتار آید. پیام متن: 1. در اسلام، شادی پسندیده آن است که در مسیر رشد و کمال انسان باشد. 2. جشن و عید مؤمن، زمانی است که بر نفس خود پیروز شود. توکل بر خدا، عاملی مهم برای شادمانی توکل بر خداوند، آدمی را به منبع قدرتی بی پایان پیوند می دهد و خود، یکی از عوامل پدید آورنده آرامش و شادی در قلب انسان است. «توکل؛ یعنی واگذاری امور خود به مالک خویش و اعتماد به وکالت او و مالک شخص، کسی است که بر مصالح او، مقتدر باشد و خداوند، این گونه است. رسیدن به این نوع دل بستگی به پروردگار، نشانه کمال معرفت است؛ زیرا انسان، هر اندازه خدا را بهتر بشناسد و از قدرت و رحمت و حکمت او زیادتر آگاه شود، دل بستگی او به آن قدرت و ذات بی همتا زیاد می شود». و از آنجا که اسباب دنیوی شایسته اعتماد نیستند، توکل بر آنها آرامش و شادمانی آدمی را در پی ندارد. توکل در صورتی شادی آور است که بر شخصی مورد اعتماد و بی نهایت قدرتمند امید بسته شود و آن کس، جز پروردگار جهانیان نخواهد بود. پیام متن: توکل بر خداوند، از عوامل شادی آفرین است؛ زیرا خداوند قدرتی بی انتهاست و دل بستن به او، مایه آرامش و نشاط است.

پدیدآورنده: شکیباسادات جوهری